Monitoring robuustheid omgevingsdiensten

In het Interbestuurlijk Programma Versterking VTH (IBP VTH) zijn robuustheidscriteria geformuleerd. Per 1 april 2026 moet elke omgevingsdienst (OD) daaraan voldoen om in de toekomst met behoud van kwaliteit te kunnen blijven functioneren. Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) voert de regie op het proces om te komen tot robuuste omgevingsdiensten. Ambient is gevraagd om de eerste voortgangsrapportages te analyseren die elke OD aan IenW moet opleveren. Daarnaast zal Ambient IenW adviseren over de haalbaarheid van elke OD om op 1 april 2026 robuust te zijn.

De commissie Van Aartsen concludeerde dat omgevingsdiensten onvoldoende robuust zijn om vanuit professionele distantie te handelen. Het bestuurlijk overleg IBP VTH heeft op 22 juni 2023 ingestemd met het voorstel van pijler 1. Daarin staat dat een robuuste omgevingsdienst moet voldoen aan vier criteria: effectiviteit, ontwikkelvermogen, wendbaarheid en efficiency. Deze criteria zijn nader uitgewerkt tot een zestal kritische prestatie-indicatoren (kpi’s). IenW heeft de Tweede Kamer op 4 juli 2023 daarover geïnformeerd.

Alle 28 omgevingsdiensten hebben in oktober 2023 een zogeheten zelftoets uitgevoerd waarin ze bepaald hebben of ze voldoen aan deze robuustheidscriteria. De 26 omgevingsdiensten die op basis van deze zelftoets nog niet aan de robuustheidscriteria voldeden, hebben in april 2024 een plan van aanpak bij IenW ingediend. Hierin staan maatregelen waarmee zij denken op 1 april 2026 robuust te kunnen zijn.

Dit plan van aanpak is aan de hand van een monitoringsinstrument geanalyseerd. Elk criterium is beoordeeld op haalbaarheid. Tevens heeft er een algemene taxatie per omgevingsdienst plaatsgevonden. Uit de beoordeling van de plannen van aanpak volgt dat nog geen enkele omgevingsdienst voldoet, op de twee OD’s na, die op basis van de zelftoets al voldeden. Hierover is de Tweede Kamer op 24 oktober 2024 geïnformeerd.

De omgevingsdiensten dienen elk half jaar de voortgang te rapporteren aan IenW. De taxatie kan op basis van deze voortgangsrapportage eventueel worden bijgesteld.